Juliusz Bursche
(1862-1942)
„My, Polacy ewangelicy, którzy jesteśmy integralną cząstką narodu polskiego, którzy z nim żyjemy i z nim czujemy – nas nie potrzeba nawet wzywać, abyśmy w dziejowej tej chwili złożyli ofiarę mienia i krwi na ołtarzu dobra Ojczyzny”
Juliusz Bursche urodził się w dniu 19 września 1862 roku jako najstarszy syn pastora Ernesta Bursche i Matyldy z domu Műller. Jego rodzina była pochodzenia niemieckiego, a jej korzenie sięgały Bawarii oraz Czech. Ukończył gimnazjum w Warszawie, a następnie podjął studia na Wydziale Teologii Ewangelickiej Uniwersytetu Dorpackiego, które ukończył w 1884 roku. W ich trakcie działał w polskiej korporacji studenckiej „Polonia”. W roku 1885 ożenił się z Amandą Heleną Krusche. Pod koniec 1888 roku został ustanowiony diakonem ewangelickiej parafii w Warszawie. Kierował opracowaniem polskiego śpiewnika kościelnego, który został wydany w roku 1900. Po śmierci generalnego superintendenta warszawskiego Gustawa Manitiusa w roku 1904 został mianowany jego następcą (objął urząd w dniu 22 stycznia 1905 roku).
Po odzyskaniu przez państwo polskie niepodległości natychmiast zaangażował się w działania na rzecz przyłączenia do II Rzeczypospolitej Mazur, które były zamieszkałe w większości przez ludność mówiącą po polsku, ale wyznania ewangelickiego, a także Śląska Cieszyńskiego, gdzie również duża część ludności polskiej wyznawała luteranizm. Na początku 1919 roku przybył do Paryża na zaproszenie Komitetu Narodowego Polskiego, gdzie wręczał czołowym politykom Ententy napisany przez siebie memoriał postulujący przyłączenie Śląska do Polski. Po powrocie do Warszawy wydał odezwę „Do braci Mazurów”. Po tym jak mocarstwa sprzymierzone podjęły decyzję o zorganizowaniu na obszarze Warmii, Mazur i Powiśla plebiscytu, objął patronat nad Zrzeszeniem Plebiscytowym Polaków Ewangelików, które współpracowało z plebiscytowym Komitetem Mazurskim. Plebiscyt ten zakończył się jednak klęską strony polskiej, której w jego rezultacie przyznano jedynie 5 gmin na Powiślu i 3 na Mazurach. Mimo tego biskup wciąż wspierał działania na rzecz ratowania polskiej świadomości narodowej wśród ewangelików na Mazurach (m. in. wspierał „Gazetę Mazurską”). Za swoje działania na rzecz polskości został w dniu 15 października odznaczony Orderem Odrodzenia Polski II klasy.
W okresie istnienia II Rzeczypospolitej wciąż kierował Kościołem Ewangelicko-Augsburskim w Polsce oraz reprezentował go na arenie międzynarodowej. Podejmował również działania mające na celu powstrzymanie wpływów niemieckich w kierowanym przez siebie kościele oraz utrzymaniem jego lojalności wobec państwa polskiego. Nie dopuszczał również do wyświęcenia na pastorów osoby popierające ideologię nazistowską. W roku 1937 został wybrany pierwszym biskupem kościoła ewangelicko-augsburskiego w Polsce (wcześniej uchwalono jego nowy statut).
Na początku II wojny światowej w „Gazecie Polskiej” opublikowano odezwę biskupa Bursche skierowaną do ewangelików w Polsce, w której popierał państwo polskie oraz apelował do swoich współwyznawców o walkę o niepodległość państwa polskiego. Kilka dni później biskup ewakuował się z Warszawy do Lublina, gdzie przez pewien czas zastępował nieobecnego w miejscowej parafii pastora. Nie zgodził się na wyjazd z miasta, które zostało zajęte przez Niemców w dniu 18 września. Został on przez nich aresztowany w dniu 3 października 1939 roku. Był przetrzymywany najpierw w Lublinie, następnie w Radomiu; później zaś został przewieziony do Berlina. W dniu 22 stycznia 1940 roku został przewieziony do obozu koncentracyjnego Sachsenhausen. Pozostawał wierny polskości. W lutym 1942 roku został przewieziony do Berlina, gdzie zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach najprawdopodobniej 20 dnia tego miesiąca. Represjom niemieckim została poddana również jego rodzina (jego syn oraz dwaj bracia zostali zamordowani).